«معناشناسی به مَثابه‌ی روش»

دکتر بخشعلی قنبری

در فهم متن‌های مختلف همیشه این سؤال مطرح بوده است که تا چه اندازه می‌توان به فهم یا تفسیر خوانشگر متن اعتماد کرد. این مسأله به‌ویژه درباره‏‌ی متون مقدس و آثاری که به‌وجودآورندگانش در قید حیات نیستند، بیشتر صادق است. برای یافتن راه حل این مسأله، نظرات/ نظریات بسیاری مطرح شده است. آخرین نظری که دانشمندان بر آن وفاق دارند، معناشناسی (سمانتیک) می‌باشد. در این روش خوانشگر با اعتماد بر اینکه در ورای واژگان، فرهنگی نهفته است، به بررسی نسبت‌های واژه‌ی مورد نظر با سایر واژگان و بافت‌های مختلف می‌پردازد تا آن واژه را در فرهنگ خاص خودش بررسی کند و به مراد کتاب مورد نظر دست یابد.

خوانشگر لازم است برای این منظور چهار فعالیت را انجام دهد:

1. یافتن مفاهیم هم‌نشینی و بررسی آثار هم‌نشینی بر واژه‌ی موردنظر
2. یافتن مفاهیم جانشین و بررسی تفاوت‌ها و نسبت‌های معنایی این واژگان با واژه‌ی مورد نظر
3. یافتن مفاهیم متقابل برای دست‌یابی به معنای واژه (مفهوم) موردنظر از طریق انواع تقابل‌ها
4. به‌کارگیری معناشناسی تاریخی در مفاهیم یاد شده به هنگام ضرورت

انجام این امور خوانشکر را به معنایی می‌رساند که به مراد ماتن نزدیک‌تر است. ضمن اینکه طی فرآیند فهم، لازم است شبکه‌های معنایی مختلف تشکیل شود.