انسان آرمانی در بودایی مهایانه تشیع اثناعشری

________________________________________________________________________________________________________________________

«انسان آرمانی در بودایی مهایانه تشیع اثناعشری»

                دکتر الهه صفری دره‌یی

________________________________________________________________________________________________________________________

معرفی کتاب در یک نگاه:

مفهوم انسان‎آرمانی در همة ادیان و بالطبع در بودایی مهایانه و تشیع اثنی‌عشری دارای اهمیت است. انسان‎­آرمانی مهایانه، «بدهی‌ستوه» است که مسیر بوداگی و اشراق خود را با بیداردلی «بدهی‌چیتَّه» آغاز و با عهد و سوگند برای رهایی خود و همة موجودات ذی‌شعور، قدم در مسیر سلوک گذاشته و با طی طریق در منازل «بهومی‌» های دهگانه موانع و حجاب‌ها «کِلِشَه‌ها» را کنار نهاده و در هر منزل کمال «پارمیتا» متناظر با آن منزل را کسب می‌نماید. بدهی‌ستوه در آخرین مرتبه سلوک می‌تواند به ‎رهایی غایی «نیروانه» بپیوندد اما به‎دلیل مهرورزی «کَرونا» بی‌منتهای خود از ورود به ‎آن خودداری و در دایرة تناسخ «سنساره» باقی می‌ماند تا از سایر موجودات دستگیری کند. کامل‏ترین مصادیق انسان‎آرمانی در تشیع، پیامبر خاتم و امامان معصوم هستند که از جایگاهی ویژه و رفیع برخوردارند. در باور شیعیان، ائمه برگزیدة خدا، آیینة تمام‌نمای‌حق، واسطه‌ی مُلک و ملکوت، خلیفه‌الله، آراسته به ‎تمامی فضایل بشری و هادی انسان‌ها به‎سوی کمال حقیقی و معرفت الهی که همان فلاح یا رهایی در سیاق اندیشه اسلامی است، می‌باشند. در این مقاله به­دنبال شباهت‎ها و تفاوت‎های انسان­آرمانی در ابعاد مختلف در هر دو سنت دینی هستیم. پژوهش حاضر نشان داد باور به ‎بدهی‌ستوه و امام در سنت بودایی و شیعی برغم وجود تفاوت‎هایی در مبانی، دارای شباهت‎های قابل توجهی در ویژگی‎ها و کارکرد هستند که مقایسه آن‎ها را معنادار می‌سازد؛ عصمت، علم بی‌منتها، قدرت‎های اعجازآمیز، نقش و هدایت تکوینی و تشریعی و مرجعیت خواسته‌ها و توسلات مردم از جمله این همانندی‌ها است.